ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...
ISSN (Online) 2812-9636
INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac
AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić
TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović
AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Dr Marijana Mraović
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović
Pavle R. Srdić
Dubravka Duca Marković
POČETAK
1.10.2021.
STATUS:
U toku
___________________________
KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082
Svaki grad ima nešto što ga izdvaja od svih drugih, nešto na čemu ili kome su ponosni njegovi sugrađani, a Požarevljani su sa imenom svoga grada stigli i na obale Antlantika, zahvaljujući svojoj internacionalnoj sugrađanki.
Rođena u Požarevcu 5. novembra 1909, Milena Pavlović Barilli je u svojim pismima zabeležila: „Svet je divan, zemlje su lepe, ali od svih gradova na svetu meni je najmiliji Požarevac. Nigde mi nebo nije tako lepo kao iz mog dvorišta“ - iznad roditeljske kuće Stojančića Pavlovića. Majka Bosa bila je stožer ne samo velike porodice, već i ženskog glasa i akcije okupljenih oko Kola srpskih sestara. Deda Stojan Pavlović, od milošte prozvan Stojančić, blagošću je okupljao i dalju i bližu familiju pružajući katkad neophodnu pomoć. Milenina majka, Danica Pavlović, školujući se u inostranstvu, upoznaje umetnika Bruna, koji u svojoj umetničkoj zanesenosti očarava mladu pijanistkinju dajući joj svoje prezime Barilli.
Milenino detinjstvo obeleženo je životom u razdvojenoj porodici, nesporazumima između oca i majke (koje je ponovo povezala tek kćerkina smrt), putovanjima od Požarevca do Italije, krhkim zdravljem posle preležanog tifusa za vreme rata, čestim promenama mesta školovanja.
Prvi razred osnovne škole učila je u Bergamu, drugi u Rimu, treći i četvrti u Požarevcu, gde se upisala u gimnaziju, koju je završila u Beogradu. U međuvremenu se školovala u Lincu i Gracu, gde je u manastiru učila nemački. Još u Rimu primećen je njen talenat, koji oblikuje na Kraljevskoj umetničkoj školi u Beogradu (1926), a po diplomiranju pohađala je slikarsku školu i studije slikarstva u Minhenu (1926–1928). Njene slikarske korake bodrila je i Beta Vukanović.
Izgrađuje svoj jedinstven stil slikajući svoje snove i pišući stihove na srpskom, italijanskom, francuskom, najradije na španskom, a govori i nemački i engleski. Bila je član Umetničkog udruženja „Lada“, izlagala u Beogradu, na jesenjoj izložbi u Cvijeti Zuzorić, u Londonu, Parizu, Rimu, Firenci, Veneciji, Hagu, u Njujorku, posthumno u Palermu, Beogradu, Požarevcu...
Požarevljani su Mileni samo jednom pružili priliku da predstavi svoja platna dok je bila u poseti svom roditeljskom domu. Izložbu je početkom 1929. godine organizovala uprava Ženskog pokreta u „Krstinoj kući“.
Izlagala je samostalno, na izložbama jugoslovenskih autora ali i sa velikim imenima svetskog slikarstva. U jednom trenutku, u Americi, izdržavala se slikajući reklame za proizvode široke potrošnje za Harper`s Bazar, Town & Country, Vogue – parfeme, svilene čarape, kolonjsku vodu... ali i smišljala prelepe haljine za modele iste kuće.
U rodni grad dolazila je tek povremeno, donoseći dah Evrope i Amerike sve do 1936. godine. Osećala se zarobljenom u Njujorku tokom godina rata. Njena udaja usledila je 1943. za Tomasa Astora Goslana, oficira američke avijacije, i od slikarke-pesnika-boema postaje otmena američka supruga.
Bila je presrećna kada je Beograd oslobođen, a onda tiho umrla 6. marta 1945, pre 80 godina, ne videvši dugo `požarevačko nebo iznad njenog dvorišta`.
(Prema: V. Joksimović, Književnost požarevačkog kraja, Požarevac, 2014; M. Protić, Milena Pavlović-Barilli, Beograd, 1966; D. Miloradović, Osvajanje sfere javnog života – uloga žena u društvenom i kulturnom životu Požarevca krajem HIH i početkom HH veka, Istorijski arhiv Požarevac, 2019.)
Milena je dugo bila obavijena surovim nepoznavanjem njenog dela, nepriznavanjem talenta i blistave karijere, a obeležavajući tužan datum od pre 80 godina, posvećujemo joj arhivaliju meseca marta odajući omaž njenom talentu.
Na vreme Mileninog detinjstva, provedenog u Požarevcu, podsećamo na neobičan način: u fundusu Istorijskog arhiva Požarevac, kao poklon, našle su se note François Behr “Fleurs dorèes“ – iz kojih je svirala Danica Pavlović i učila svoju Milenu, a na koricama nota stoje potpisi i majke i ćerke.
Milena je napisala da je učenica „ iz Sacre Coeur“, a na drugoj strani dodala:
„Koliko volim moju milu živu rodbinu Bosu St. Pavlovićku, Danicu St. Pavlovića,
Ljubicu St. Pavlović i Božu St. Pavlovića
toliko volim moje mile mrtve Stojana Pavlovića i Voju Pavlovića
svoje-ručno
Milena St. Pavlovićeva“ – iz čega zaključujemo da je posvetu napisala najverovatnije kao desetogodišnja devojčica, po završetku Prvog svetskog rata, a po smrti ujaka Vojislava i dede Stojančića.
Fotografija: Posveta porodici od Milene St. Pavlovićeve, na pokorici partiture, verovatno iz 1918/1919. godine.
Istorijski arhiv Požarevac, Zbirka Varia, poklon D. Miloradović Odabrala: dr Dragana Miloradović, arhivski savetnik
© 2021 ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC. SVA PRAVA ZADRŽANA.
